Phanh ôtô như thế nào cho đúng?
Không chỉ phanh để dừng
mà người lái còn phải học cách phanh kết hợp cả động cơ để vào cua ổn định mà vẫn
đảm bảo vận tốc.
Dù đang điều khiển một chiếc Lada cũ mèm hay Mercedes
S-class hoặc các dòng xe oto tai, xe tải Hyundai các loại với những công nghệ hàng đầu thì việc không sử dụng đúng kỹ năng phanh
chỉ làm chiếc xe bớt đi giá trị. Bàn đạp chân phanh không phải dùng hết sức như
đóng một cánh cửa nặng, cũng không phải là chiếc công tắc điện để chỉ nhấn
on/off.
Một lái xe dạn dày là biết cách sử dụng phanh cho hợp lý, giống
như câu cửa miệng dân lái xe chuyên nghiệp hay truyền tai nhau cho người mới
vào nghề, "không biết dùng phanh là tài xế kém, dùng quá nhiều phanh là tài
xế tồi". Một tài xế làm chủ được hệ thống phanh là khi nhận biết được sự ảnh
hưởng của tốc độ, điều kiện thời tiết, mặt đường... đến thời gian, lực đạp chân
phanh.
Dù trong đường đua hay ngoài đường phố, có 3 bước chính
trong một kỹ thuật phanh hiệu quả. Trước tiên, bắt đầu khi xe đang ở tốc độ
cao, đạp phanh nhanh, nhưng không đột ngột, sử dụng quá nhiều lực phanh sẽ khiến
bánh xe bị khóa hoặc kích hoạt hệ thống chống bó cứng ABS trên những xe có tích
hợp.
Sử dụng hợp lý chân phanh để an toàn nhưng vẫn đảm bảo tốc độ.
Thứ hai, khi hệ thống giảm xóc trước bắt đầu phản ứng với
giai đoạn phanh đầu tiên, học cách cảm giác sự rung động trên chân từ bàn đạp
và những phản hồi tới vô-lăng để biết được lốp trước có đang kiểm soát tình
hình tốt hay không. Để giúp xe dừng hiệu quả, lái xe phải thật nhạy cảm và hiểu
xe để biết được những gì đang xảy ra để điều chỉnh áp lực phanh cho phù hợp. Một
sự thật là giữ phanh lâu sẽ khiến xe lâu dừng và có thể bị trượt. "Điều chỉnh"
là yếu tố quan trọng trong giai đoạn này.
Bước thứ ba diễn ra vào điểm cuối của vùng phanh, thời điểm
khi chiếc xe đã chậm lại, tới một vận tốc phù hợp để vào cua. Một lái xe giỏi
thường giải phóng bàn đạp phanh, cho lực phanh từ lớn nhất về 0. Nhưng sẽ là không
hiệu quả nếu thả phanh nhanh khiến những người ngồi hàng ghế khách bị giật. Giảm
xóc trước và lốp của bất cứ loại xe nào cũng chịu áp lực lớn khi phanh, vì thế
tăng độ bám đường. Nếu đột nhiên giải phóng phanh, có thể khiến lực bám và quán
tính mất đột ngột, khiến xe không vững vàng khi vào cua.
Trong suốt thời gian vào cua, thân xe sẽ rất nhạy cảm khi đột
ngột chuyển đổi phân bố trọng lượng. Do đó, sử dụng chân phanh cẩu thả trong
quá trình này sẽ khiến xe mất cân bằng. Khi đã ra khỏi khúc cua, tăng ga để tiếp
tục hành trình. Đó là lý thuyết cơ bản khi phanh ôtô, nhất là các dòng xe oto
tai, xe tải, dưới đây là những kỹ thuật phanh cần thực hành.
Phanh theo ngưỡng
Phanh theo ngưỡng (threshold braking) là kỹ thuật phanh thường
được áp dụng trong xe đua, nhưng đôi khi cũng phải dùng ngoài đường công cộng
trong nhiều trường hợp bất ngờ. Với kỹ thuật này, người lái chủ động đạp phanh
tới một lực tối đa và giữ sao cho chưa vượt qua giới hạn dẫn tới trượt bánh.
Để thực hiện được kỹ thuật này, người lái phải thực hành nhiều
trong điều kiện tốc độ cao. Dấu hiệu nhận biết tốt nhất bao nhiêu lực phanh là
đủ đó là độ rung của vô-lăng. Khi thực hành nhiều, lái xe sẽ cảm nhận được với
độ rung tay lái như thế nào thì xe chuẩn bị trượt bánh.
Phanh theo nhịp
Phanh theo nhịp (cadence braking) là kiểu phanh được sử dụng
phổ biến khi muốn dừng xe ở tốc độ cao mà không xảy ra rủi ro. Đây cũng chính
là nguyên lý hoạt động cơ bản của hệ thống ABS, đó là nhấp nhả liên tục. Thay
vì ECU điều khiển hệ thống phanh, lúc này lái xe chủ động chân phanh nhấp-nhả theo
một nhịp độ đều đặn để xe từ từ dừng mà không bị khóa bánh vì phanh gấp.
Đường trơn trượt cần thanh theo nhịp tránh trượt bánh.
Tuy các xe ngày nay hầu hết đều được trang bị ABS nhưng tài
xế vẫn nên thực hành kỹ thuật này để đảm bảo an toàn cao, nhất là khi xe chạy tốc
độ cao vào vùng đường trơn trượt, mất độ bám đường.
Rà phanh
Rà phanh (trail braking) là kỹ thuật được sử dụng nhiều khi
đua xe, cả ôtô và môtô lúc cần qua khúc cua với thời gian tối thiểu. Thay vì
phanh để giảm tốc độ xe xuống ngưỡng thích hợp rồi bỏ phanh vào cua, tài xế vẫn
giữ tốc độ cao và bắt đầu rà phanh bằng một lực vừa phải khi vào cua. Lúc đó xe
vẫn giữ được một tốc độ cao mà không bị mất lái.
Phanh được giữ ở một ngưỡng liên tục cho tới khi xe an toàn
thoát cua, để tập kiểu phanh này, tài xế phải cảm nhận một lực vừa đủ để xe vào
cua an toàn mà vẫn đảm bảo tốc độ cao. Với môtô, tay lái sẽ rà phanh trước chứ
không sử dụng phanh sau.
Giảm tốc kết hợp
phanh và số
Đây được coi là kỹ thuật qua khúc cua nhanh nhất có thể mà
các tay đua áp dụng, với những người mới, không quen tốc độ cao thì các thao
tác kết hợp dưới đây có thể sẽ rất phức tạp để áp dụng.
Trước tiên, nhấc chân phải ra khỏi chân ga và nhấn chân
phanh; trong khoảng một vài giây trước khi áp lực phanh có tác dụng cần đạp
chân côn; tay phải đẩy cần số về số thấp khi đang giữ tay trái trên vô-lăng và
vẫn giữ một áp lực phanh vừa đủ; sau khi về số thành công, nhẹ nhàng trượt mũi
phải sang chân ga, chạm nhẹ và nhanh để đồng tốc giữa xe và động cơ, bỏ chân
côn, đẩy toàn bộ chân phải sang chân ga và chờ thời điểm tăng tốc phù hợp để ra
khỏi khúc cua.
*Nguồn : Đô Thành Auto - Chuyên cung cấp các dòng xe oto tai Đô Thành, xe tải, xe tải Hyundai,...